An Aoine 17/02/2012

Fan le d’uain – sin anois mar a bhí againn inniu – bhí an oiread san fonn cainte ar dhaoine go mb’éigean dúinn go léir fanacht lenár n-uain – chaitheamar go léir fanacht lenár dturas. Déarfadh duine le duine eile é sa thigh tabhairne nó dá mbeadh grúpa ag fanacht le bus nó a leithéid sin. Gan dabht tá sé againn leis i gcúrsaí aimsire:  is breá an uain í.

Cé ná raibh éinne ag bácáil aréir tosnaíodh ag caint ar scaród bóird nó brat boird: éadach a bheadh ar bhord i dtigh.

N’fheadar conas gur tarraingíodh anuas prioslaí ach ní foláir gur ‘prioslóir’ an bib a bhíonn ar leanaí beaga chun a gcuid éadaigh a choiméad glan.

Bíonn flosca áthais ar gach éinne againne maidin Dé hAoine.

Fadó gheibheadh leanbh clabhta baise nó liobar ach tá san imithe as an saol anois! D’fhéadfadh rud nó duine a bheith liobarnach leis, sé sin ná beadh obair dhuine róshlachtmhar b’fhéidir.

Bhí cuid againn suite chomh fada ar maidin go dtáinig codladh grifín inár gcosa is inár lámha!

Tháinig 1.00pm agus bheadh sé chomh maith agat cois an ghiorria a phógadh mar ná raibh aon chuimhneamh ag éinne ar bhogadh. Bhraith cuid againn ná rabhamar ach ag tosnú. Dúrt cúpla babhta nár chás a bheith ag ciorrú an bhóthair ach, bhí fuar agam, ní dh’éist éinne! Caitheas a rá le fear an hata ar deireadh an doras a tharrac amach ina dhiaidh mar go rabhas féin chun an bóthar a bhualadh.

Sea, sin mar a tugadh an mhaidin bhreá earraigh seo. Más féidir leatsa cur lenár gcibeal – abair!

An Aoine 10/02/2012

Teachtaireacht thapaidh an tseachtain seo mar go bhfuil fotharaga (nó pindí no deabhadh) an diabhail orm! Thosaigh an chaint ar na slite difriúla gur féidir ‘meisce’ a chur in iúl! Mar shampla is féidir le duine a bheith ar a chaoil, ar a chaid nó, an ceann is fearr liom, a bheith caochta!

Seanfhocail deas ansan:

“Castar na daoine ar a chéile, ach ní chastar na cnoic ná na sleibhte”

Thainig fear cinn riain suas ach nilim cinnte cad go cruinn is brí leis…fhios ag éinne eile????

D’imigh an caint ansan go dtí an seana-léireasc:

“na trí rian is sia a fhanann: rian guail a muing, rian cairte i gclaí agus rian céachta i gcrích”

muing: portach;  sclaig focal ar rian cairte sa talamh

******************************************************************************************

cronán: Fuaim an chait cois tine; meamlach: an fhuaim a dhéanann sé nuair a bhíonn sé caite amach an doras!

bhí an focal scoite againn (tá sé scoite chum oibre/ airgid srl.) ach scúite (scúig/ ag scú)is ea craicinna bhaint de phrátaí, de ghlasraí srl

******************************************************************************************

bhí ana-chaint ansan ar an focal ar duine ná h-itheann aon rian feola …tá an focal veigeatóir (peaca is é é sin a scriobh fiú amháin dar le duine d’ár gcomhairleoirí!). Úsáidtear an focal feoilshéantóir (séan is ea ádh nó rath ach bheadh cosaint i gceist leis chomh maith). Ach, an focal is fearr ná turaire (tur = tirim, caint thur is ea caint leamh, m.sh)

bhí an díospóireacht ag dul i dteocht, is cosiúil, mar chas an chaint ar cimír (máchail, gortú a mhaireann), speabhraoidí (caint gan chiall ón té atá ag dul in éag, m.sh. speabhraoidí an bháis), spearbal (cnaoiste, ina cnaoiste ar an dtalamh) agus a bheith gan aithne, gan urlabhra! Bhí sé in am bóthar a bhualadh aríst dáiríre sula raibh tús curtha le rudaí!

An bhfuil aon ní agaibhse le cur leis seo? D’fháilteoimís rompu.

Post na Aimsire

Ag caint dúinn ar an aimsir………………

tá sánas (samhnas) air = tá briseadh nó faoiseamh ón drochaimsir,  m.s  “Ní droch-chomhartha ar an lá an méid sin sámhnais” i.e. tá an chosúlacht ann go mbeidh an lá go maith

saothrún: comhartha dea-aimsire nó aimsir bhreá .i. go leanann an ghaoth cúrsa na gréine.  Bheadh sí anoir nó anoir aneas ar maidin agus aniar tráthnóna.  Bhí saothrún inniu

síon:  aimsir, garbhshíon nó drochshíon is ea an drochaimsir; boghasíon = bogha baistí

réithín:  aimsir bhreá, chiúin

camfheothan gaoithe:  gaoth láidir / trí fheothan stoirm / mar atá sa logainm An Fheothanach i bParóiste Mórdhach

Lá fuar feannaideach is ea é.  Tá sé bioranta  nó tá sé nimhiúil nó tá aimsir ghlas ann. Thabharfadh an ghaoth scalladh duit

Conas tánn tú?  Táim leaite leis an bhfuacht.

Conas tá an lá?  Tá an lá gailbheánta, tá gailbheán ann.  Báisteach, agus gaoth á tiomáint

Níl siolla gaoithe ann.

“Na Faoillidh a mharaíonn na caoirigh

An Márta a mharaíonn na daoine

Muna líonfaidh na Faoillidh na fuarlaigh

Líonfaidh an Márta go bruach iad.”

faoillidh:  drochaimsir mhí Feabhra;  fuarlaigh:  inse cois abhann a d’fhéadfadh a bheith faoi uisce i rith an gheimhridh

An bhfuil aon ní agaibhse le cur leis seo? D’fháilteoimís rompu.

An Aoine 03/02/2012

Comhrá cinncheartchéille againn arís inniu! Is minic a chloistear caint ar an ‘braon broghach’ i gConnemara: an braon fághta sa bhuidéal; bhfuel, ‘sé an focal dríodar i bhfeidhm, go háitiúil.

Chuaigh an caint i dtreo ár gcomharsna béal dorais agus daoine ciotrúnta, cadránta, achrannach (!); focal eile ar an dteama ceanna: sceachaire, codarmán nó maistín (‘is maistín ceart é’)

D’imigh an caint ansan go dtí an té níos measa ná aon sceachaire…an diúgaire, ‘sea an súmaire/ an failpearaí sa phub ag lorg deoch in aisce ar dhaoine (‘ag diúgaire‘ do daoine eile agus ‘Diúg an Bhairillí‘

Bhí droch-seachtain ag daoine eigint má lean an comhrá ansan ar an té ag teip nó ag dul in éag agus thainig na focail ag síogú léi, ag seirgeadh, ag cnaoi, agus ag ceilúiradh suas.

Agus…ar daoine níl feith an ghrinn ann (ta sé duairc, gruama, dochma)

Caint san ar péire focal…duáileach/ suáileach, doicheall/ soicheall, saoirse/ daoirse agus sorcha an lae (breachadh an lae)/ doircheach an lae (clapsholas)

“dual in adhmad

fochal i bpráta

doicheall i gcroí an

té atá cráite”

******************************************************************************************

“an rud a bhailíonn an cníopaire, scaipeann an rábaire”

rábaire: duine flaithiúleach; cníopaire: níl sprionlóir i gceist ach fós fhéin an té atá go maith le airgead nó cnuaisciúnach (ag cnuaiseach, prataí nó feamainn, m.s.).

Bhí caint ansan ar ladhar (lamh nó crobh de rud eigint) vis-á-vis mám (dhá lamh de). Chuathas as san ag caint ar an difríocht idir ladhar do thóna agus geadán do thóna: am imeacht ag an bpointe sin!

An bhfuil aon ní agaibhse le cur leis seo? D’fháilteoimís rompu.